Povrtari u Evropi i Severnoj Americi dosta pažnje poklanjaju proizvodnji celera gajeći korenaš, rebraš i lišćar, dok se kod nas celer gaji na malim površinama.
Prema statističkim podacima, u zemljama Evropske unije gaji se na oko 15.000 hektara. Nemci i holanđani gaje korenaš, dok italijani i britanci više cene rebraš. Iako je celer povrće izvanrednog ukusa i velike hranljive vrednosti, kod nas se sadi na malim površinama, i to najčešće korenaš, a kako navode stručnjaci, glavna proizvodnja celera odvija se u kućnim baštama i okućnicama u okolini gradova, jer je prodaja uglavnom vezana za velike pijace.
Proizvodnja na malim površinama
Po rečima prof.dr Žarka Ilina sa novosadskog Poljoprivrednog fakulteta, u Srbiji nema značajnijih povrtara koji ovim povrćem seju veće površine. Uglavnom su to sitnije parcele sa majim brojem rasađenih biljaka. Stručnjaci kažu da najbolje uspeva u krajevima sa svežom klimom i ravnomernim rasporedom padavina, u protivnom, neophodno ga je uredno i obilno zalivati, jer ne podnosi sušu. Za sadnju su najbolja plodna i rastresita zemljišta. Seme se seje u tople leje tokom marta, rasađuje se početkom juna, a mere nege svode se na zalivanje, i to odmah posle rasađivanja te suzbijanje korova. Prinosi korena kreću se od 30 do 50 tona po hektaru.
Teškoće oko plasmana
Iako ima široku primenu u ishrani i lečenju nekih zdravstvenih tegoba, proizvodnja celera je zanemarena, svedena na minimum, najviše zbog problema plasmana, ali i specifične proizvodnje u kojoj dominira dosta ručnog rada, od rasađivanja, okopavanja pa do vađenja.
Da je teško proizvesti i prodati veće količine, potvrdio nam je Đorđe Bosančić, povrtar iz Karađorđeva kod Bačke Palanke.
„Proizvodnjom celera u najplodnijem delu atara u Mladenovu, bavim se duže od dvadeset godina, potpuno sam ovladao tehnologijom proizvodnje, tako da svake godine imam dobre prinose ali i kvalitet. Od aromatičnog belog korena pre tri – četiri decenije živeli su moji roditelji ali i gotovo svaka porodica, koja je imala parcelu u plodnom delu južne bačke, isparcelisanu kanalskom mrežom reke Mostonge, što je išlo u prilog uspešnoj vegetaciji. Iz ovih njiva celer je išao u gotovo sve gradove bivše Jugoslavije (po pričama najstarijih žitelja, krajem osamnaestog veka, paprikom i celerom iz Mladenova – tadašnjeg Bukina snabdevan je i Bečki dvor). Proizvodnja je tada bila organizaovana za poznatog kupca iz Slovenije i Hrvatske. Otkup i isplata bili su sigurni, tako da je proizvodnja celera bio isplativ i dobar posao“, objasnio je Bosančić i dodao da su se vremena, a sa njima i tržište, koje se znatno suzilo, promenila. Ovaj je proizvođač do nedavno rasađivao oko 25.000 strukova celera, prodaja je uglavnom išla po velikim kvantaškim pijacama, a povrće iz njegovog kraja imalo je dobru prođu.
O CELERU
Zanimljivo je da je divlji celer pronađen upleten u vence u egipatskim grobnicama. Poznat je bio i u antičko doba. U Homerovoj Ilijadi Mirmidonovi konji pasu divlji celer koji raste u močvarama Troje, dok se u Odiseji pominju livade ljubičica i divljeg celera koje okružuju Kalipsinu pećinu. Zanimljivo je da su se u istoriji i mitologiji biljci pridavala različita značenja, od simbola lepote i veselja u antičko doba, preko suza i žalosti, do simbola smrti u doba Rima. Zabeleženo je da su nešto kasnije Rimljani celerom ovenčavali glave pobednika, pa je biljka postala simbol trijumfa. Verovanje da celer pospešuje polnu moć zadržalo se do danas – sadrži androsteron, hormon za koji se smatra da privlači žene!
Listovi i koren biljke bogati su mineralima, vitaminima, nutrijantima i eteričnim uljima koji joj daju snažan, karakterističan miris.
Celer ima izuzetna lekovita svojstva. Pomaže u lečenju astme, katara pluća, promuklosti, reume, gihta, mokraćnih puteva, bubrega, nervnih oboljenja, poboljšava apetit i otklanja probavne smetnje. Celer poboljšava krvnu sliku i cirkulaciju. Utvrđeno je i da jedan od njegovih sastojaka acetileniks zaustavlja umnožavanje ćelija raka.
Rada Milišić
